Zapraszamy na najpierwmieszkanie.org.pl. To portal poświęcony wartościom, systemom i programom Najpierw Mieszkanie. Portal Najpierw Mieszkanie jest prowadzony przez Fundację Najpierw Mieszkanie Polska przez osoby, które stworzyły i prowadziły stronę czynajpierwmieszkanie.pl., która niniejszym staje się stroną archiwalną. Dziękujemy, że byliście z nami tutaj i czekamy na Was w nowym miejscu!
Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar powołał Komisję ekspertów ds. przeciwdziałania bezdomności, czym potwierdził wolę dalszego zaangażowania organu w rozwiązywanie problemu bezdomności, nadał jej bardziej usystematyzowany charakter oraz uczynił zadość swoim deklaracjom składanym przed objęciem funkcji. Do zespołu powołani zostali…
… zarówno prezesi i dyrektorzy organizacji i placówek, pracownicy placówek udzielających wsparcia z tytułu bezdomności jak i profesorowie i badacze akademiccy oraz rzecznicy. Podczas pierwszego spotkania eksperci formułowali kwestie, którymi w ich przekonaniu Zespół powinien się zająć. Powstała swego rodzaju mapa działań.
Z punktu widzenia losów osób chronicznie bezdomnych z doświadczeniem choroby psychicznej lub wręcz podwójnym rozpoznaniem, do których adresowany jest program „Najpierw mieszkanie” stworzony przez Sama Tsemberisa najistotniejsze wydają się dwa postulaty. Zostały zgłoszone przez koordynatorkę projektu NMROD:
Diagnoza występowania bezdomności chronicznej
W USA bezdomność chroniczna ma swoją ustawową definicję i obejmuje bezdomność trwającą dłużej niż rok lub doświadczenie czterech epizodów bezdomności w ciągu trzech lat przez osoby posiadające jakąś chorobę/ niepełnosprawność. Dokładnie wiadomo – dzięki badaniom – jaki jest odsetek tej grupy w ogóle osób doświadczających bezdomności. W systemie pomocy przewidziane są specjalistyczne formy wsparcia. W ogólnopolskim badaniu bezdomności z 2013 roku prowadzonym przez MPiPS, 43% respondentów zadeklarowało długość bezdomności przekraczającą pięć lat, 31% respondentów zadeklarowało posiadanie stopnia niepełnosprawności. To przesłanka. Istnienie grupy osób cyrkulujących od placówki do placówki potwierdzają relacje pracowników socjalnych i kadr placówek. Żadna z definicji funkcjonujących w Polsce ani ustawowa (ustawa o pomocy społecznej) ani też proponowane przez środowisko usługodawców i działaczy nie wyróżnia bezdomności chronicznej, a jest to sytuacja wymagająca innego rodzaju wsparcia niż bezdomność krótkoterminowa. Zidentyfikowanie zjawiska i wskazanie jego skali w USA (Kuhn&Culhane, 1998) stało się punktem wyjścia do wprowadzenia programów wsparcia faktycznie kończących długotrwałą bezdomność min. „Najpierw mieszkanie”. W Polsce potrzebny jest ten krok zanim ludzie doświadczający bezdomności od nastu lat umrą pomiędzy schroniskami z łatką „bezdomnych z wyboru”.
(Zdecydowanie) Więcej programów mieszkaniowych
Polskie usługi kierowane do osób doświadczających bezdomności obejmują przede wszystkim noclegownie i schroniska, czyli placówki zbiorowego zakwaterowania o raczej niskim standardzie fizycznym, prawie zerowym poziomie prywatności mieszkańców i konieczności przestrzegania regulaminu narzucającego terapię i egzekwowanego przez kierowników i pracowników socjalnych. Mieszkaniowe formy pomocy obejmujące np. mieszkania treningowe wynajmowane na wolnym rynku, programy wsparcia dla osób wychodzących z bezdomności do mieszkań socjalnych, zbiorowe mieszkania wspierane z indywidualnymi pokojami itd. stanowią ułamek dostępnego wsparcia. Tymczasem coraz więcej badań potwierdza tezę – wydawałoby się oczywistą – iż pływać jednak trzeba uczyć się w wodzie. Ludziom bezdomnym w Polsce brakuje wody – mieszkań. Zamiast wystandardyzowanych ogrzewalni, noclegowni i schronisk powinny powstawać programy mieszkaniowe.
Nie da się ukryć, iż oba postulaty mijają się nieco z tytułowym przeciwdziałaniem bezdomności. Rzeczywiście, wiele polityk w krajach rozwiniętych podnosi tę kwestię i czyni z niej podstawę swoich strategii wobec bezdomności. Lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Skuteczniejsza i tańsza jest szybka pomoc osobom na granicy eksmisji lub tuż po niej, niż wyciągnięcie z macek życia w schroniskach ludzi, którzy tkwią w nich dłużej i mają potrzeby wymagające bardziej specjalistycznego wsparcia. Nowoczesne strategie opiera się o programy wsparcia w mieszkaniach przed eksmisją, programy typu „rapid-rehousing” i specjalistyczne poradnictwo w środowisku. W Polsce postulat przeciwdziałania bezdomności jest tak samo ważny, nie może jednak przysłonić dramatycznej potrzeby strategicznego podejścia do kwestii wieloletniego przebywania wielu podopiecznych w placówkach.
Inne zgłoszone postulaty – pełny opis przygotują współprzewodniczące Komisji:
Projekt realizowany przez lidera Fundację Ius Medicinae oraz partnerów Kamiliańską Misję Pomocy Społecznej i Armię Zbawienia w Islandii w Programie Obywatele dla Demokracji finansowanym ze środków EOG
